Στις 7 Ιανουαρίου 1941 ο Ιωάννης Μεταξάς δέχθηκε στην οικία του ευχές και επισκέψεις από το ΥπουργικόΣυμβούλιο, αντιπροσωπεία της Νεολαίας, τα αγαπημένα του παιδιά, με επικεφαλής τον Κυβερνητικό ΕπίτροποΑλέξανδρο Κανελλόπουλο, πλήθος φίλων και άλλων ομάδων πολιτών.
Αιωνία η μνήμη των Ηρώων μας! Με τα φτερά της δόξας, είναι το άρθρο του Σπύρου Μελά "Η ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΤΗΣ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ" , επανελθόντος εκ του πολεμικού μετώπου ....
"Στις 4.00 θα τελεσθή εις την Μητρόπολιν χοροστατούντος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου μέγας εσπερινός και εν συνεχεία δοξολογία επί τη απελευθερώσει της Κλεισούρας. Δοξολογίαι θα τελεσθούν και εις άλλους ναούς του κέντρου και εις τας επαρχίας. ".
Το «Κίνημα του Ναυτικού του 1935» κατέληξε μετά μία εβδομάδα σε πλήρη αποτυχία και είχε βαριές συνέπειες για τον στρατό, με δίκες από τακτικό στρατοδικείο, καθαιρέσεις αξιωματικών και εκτελέσεις. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναγκάστηκε να καταφύγει από την Κρήτη στην Ιταλοκρατούμενη Δωδεκάνησο, συγκεκριμένα στην Κάσσο και εκείθεν στην Ρόδο και με υπερωκεάνιο Ιταλικό στη Ρώμη και στο Παρίσι όπου ένα χρόνο μετά απεβίωσε στις 18 Μαρτίου 1936. «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ» τόμος ΙV σελ. 148 «Λέγω προς πάντα στρατιωτικόν που με πλησιάζει, ότι δεν τους έχω ανάγκην, και δεν εννοώ να έχω καμίαν υποστήριξιν των. Ούτε και να ανακατεύονται εις την πολιτικήν, ούτε να σκέπτωνται κινήματα. Δεν τους χρειάζομαι. Μου φτάνει ο Λαός. - Να κοιτάνε το καθήκον τους. Δεν τους θέλω»
Γράμμα προς την συζυγό του, Λέλα, στις 25 Φεβρουαρίου 1913 « Η μάχη ήρχισε από το πρωί της 19ης . Όλην την 19ην και την νύκτα προς την 20ην, εξηκολούθησεν ένας τρομερός κανονιοβολισμός, έπεσαν απάνω στο Μπιζάνι 25 χιλιάδες οβίδες! την 20ην το πρωί έγινεν η γενική επίθεσις. Την 20ην το βράδυ, ήμεθα κύριοι του εχθρού. Την νύκτα της 20ης προς την 21η εξηκολούθησεν ο κανονιοβολισμός. Το πρωί της 21ης έφτασαν δύο απεσταλμένοι του Εσσάτ, αναγγέλοντες ότι παραδίδοται άνευ όρων. Το μεσημέρι της 21ης ήμουν με τον Φώντα (Ξενοφώντα Στρατηγό) εις τα Ιωάνινα, και υπεγράψαμε με τους Τούρκους το πρωτόκολλον της Παραδόσεως των. Το πρωτόκολλον ήτο σκληρόν. Η παράδοσις έγινεν άνευ όρων. Ωμίλησα πολλήν ώρα και με τον Εσσάτ και με τον Βεχίπ Βέην. Είναι ευγενέστατοι άνθρωποι ευρωπαικώς μορφωμένοι. Την 21ην το βράδυ ήμουν πίσω εις Εμίν Αγά. Την 22αν εισήλθομεν ακολουθούντες τον Διάδοχον επί κεφαλής του στρατού εις τα Ιωάννινα!...»
Στις 16 Φεβρουαρίου 1939, ο Βασιλέας Γεώργιος β? και ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς, ως Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, επισκέφθηκαν την Θεσσαλονίκη προκειμένου ο βασιλεύς να θεμελιώσει την επέκταση του Πανεπιστημίου με νέα κτίρια και την Πανεπιστημιακή Λέσχη. [1] ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 16 ΦΕΒ. 1939 Λόγοι & Σκέψεις Τομ.ΙΙ σελ 22-27 [2] Εφημερίδα ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ [3] Αναγκαστικος Νομος 362/1937 & [4] Αναγκαστικος Νομος 1895/1939 [5] «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ» Τομός 4, σελ.354-355
Στην Καθημερινή της 8ης Μαρτίου 1941 ο Γεώργιος Βλάχος απευθύνεται στο κύριον άρθρον εις τον Χίτλερ. Στην ίδια πρώτη σελίδα είναι η φωτογραφία του Διαδόχου Παύλου κατά την άφιξιν του εις τηνσυγκέντρωιν της Ε. Ο.Ν, εις την αίθουσαν του κινηματογράφου «Παλλάς», όπου η Εθνική Οργάνωσις της Νεολαίας υπεδέχθη χθες την Α.Β.Υ. τον Διάδοχο Παύλο επανελθόντα από περιοδείαν ανά το μέτωπον.
Σαν σήμερα πριν 150 χρόνια γεννήθηκε στο Βαθύ της Ιθάκης ο Ιωάννης Μεταξάς. Στα χαρτία του Ιωάννη Μεταξά που σήμερα είναι στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, όπως όλο το αρχείο του, βρέθηκε ένα κιτρινισμένο φύλλο χαρτί χειρόγραφο του πατέρα του, με τον τίτλο: "Ο Γιάννος μου. Εν Ιθάκη την σήμερον 12ην Απριλίου του έτους 1871, την 2αν της πρωίας ώραν, μετά τριήμερον κοιλοπόνεσιν της Ελένης μου, εγενήθη ο πριν της γεννήσεως ονοματισθείς υιός μου Γιάννος...."
- Το βραβείο της ποίησης, 30.000 δρχ., μοιράστηκε μεταξύ της Θεώνη Δρακοπούλου (Μυρτιώτισσας) για τη συλλογή «Κραυγές» και του Τέλλου Αγρα, για τη συλλογή «Καθημερινές». - Το βραβείο για την πεζογραφία, 30.000 δρχ., μοιράστηκε μεταξύ του Στράτη Μυριβήλη για το «Γαλάζιο Βιβλίο» και του Ηλία Βενέζη για την «Γαλήνη». - Το βραβείο για την κριτική, μοιράστηκε μεταξύ του Νικόλαου Λάσκαρη για την «Ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου» (25.000 δρχ.) και του Γιάννη Χατζίνη για τα Πρόσωπα και «Ψυχές» (5.000 δρχ.). Στις 30 Ιανουαρίου 2011, η κριτικός της εφημρίδας Η Εποχή Μάρη Θεοδοσοπούλου έγραψε στην Κυριακάτικη στήλη της, για τα ξεχασμένα, προπολεμικά Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία. «Τον Απρίλιο 1939, ο Ιωάννης Μεταξάς είχε απονείμει τα πρώτα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας. Μπορεί σήμερα να ξενίζει, αλλά ως θεσμός τότε καθιερώθηκε και η πατρότητα ανήκει στον στενό συνεργάτη του, τον Κωστή Μπαστιά. Αυτό, επετειακά, αφού αύριο αναμένεται να ανακοινωθούν οι βραβευμένοι για τα βιβλία του 2009. Μακάρι να βρίσκονταν στο ύψος των πρώτων βραβευμένων, του Άγγελου Σικελιανού και του Κοσμά Πολίτη».
... η Ελλάς ανέμενεν τον καταρτισμόν ΓΕΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ, έργον το οποίον πολλάκις ανελήφθη και το οποίον παρουσιάζει δυσκολίας εις χώραν διατελέσασα υπό Οθωμανικήν κυριαρχίαν. Η εργασία ήρχισεν αποφασιστική το 1910. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και τα επακολουθήσαντα γεγονότα κατόπιν των οποίων το ελληνικόν έδαφος εδιπλασιάσθη και τα σύνορα μετεβλήθησαν επεμύκηναν την διάρκειαν της εργασίας ήτις σήμερον συνετελέσθη.Ο ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ ως και το ΓΕΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ αποτελούν δύο μεγάλας πραγματοπιήσεις αι οποίαι θα μείνουν συνδεδεμέναι με την σημερινήν βασιλείαν...
ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ, τόμος Β' σελ. 309-310 29 Μαίου 1940 Η ανάγκη της συστάσεως ενός επιστημονικού σώματος, που να δύναται να μελετά ζητήματα τεχνικοοικονομικά, σχέσιν έχοντα προς τη επαύξησιν του Εθνικού πλούτου και την εκμετάλλευσιν αυτού, και να συντρέχει το κράτος, κατά τας πολλαπλάς αυτού εκδηλώσεις, με τον τεχνικόν συντονισμόν, ήτο από μακρού καταφανής... (ΦΕΚ Α' 170/3.6.1940 ΑΝ. 2374/1940)
2021 5 ΙΟΥΝ
...Τώρα τα γράμματα, όπως ξέρετε βέβαια, δεν είναι το παν για την ζωή του ανθρώπου, και αν θέλετε, δεν είναι και το πρώτον. Και πρώτον είναι η πίστις στον Θεόν και η θρησκεία, η αγάπη και η αφοσίωσις στην Πατρίδα, η προσήλωσις στην Οικογένεια, όλα αυτά που αποτελούν τον χαρακτήρα του ανθρώπου, η τιμιότης στις διάφορες σχέσεις, η πίστις εις τον λόγον. Και ημπορεί κανένας να έχη όλα αυτά τα πράγματα και να μην ξέρη γράμματα, αλλά πρέπει να ξέρετε ότι τα γράμματα είναι ένα όπλο για τη ζωή και εκείνος που τα έχει όλα αυτά που σας ανέφερα, ημπορεί να κάμει τον αγώνα της ζωής κατά τρόπο πολύ καλλίτερο και πολύ συντελεστικότερον...
Παρακολουθώντας τις αναφορές την 4η Αυγούστου 1936 από το κείμενο του Σπύρου Μαρκεζίνη στο έργο του «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος» που κυκλοφόρησε το 1994, θαυμάζει κανείς την απλή και λογική τοποθέτηση του θέματος, που ισχύει μέχρις σήμερα 80 χρόνια μετά τον Θάνατό του Μεταξά 29 Ιανουαρίου 1941. «Η εκτροπή της 4ης Αυγούστου δεν έφερε στην Ελλάδα δικτατορία ανάλογη των προτύπων που είχαν εμφανισθεί στην Ευρώπη, μετά από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δικτατορία του Μεταξά δεν είχε καμία σχέση με τον φασισμό της Ιταλίας ή τον Ναζισμό της Γερμανίας ή με το καθεστώς Σαλαζάρ στην Πορτογαλία... »
Στο περιοδικό «H Νεολαία» έχει στο τεύχος της 12ης Οκτωβρίου 1940 ένα κείμενο με τον τίτλο «Διάγγελμα του Αρχηγού για την γενική απογραφή του πληθυσμού». Στο κείμενο αυτό αναγγέλλει και καλεί τον ελληνικό Λαό να συμπράξει εξηγώντας την ανάγκη και την σημασία της απογραφής πληθυσμού οικοδομών και εμποροβιομηχανικών καταστημάτων κ.α. Αναλυτικά εξηγεί το πόσο απαραίτητη είναι όχι για στρατολογία αλλά για ασφαλή βάση μέτρων για την βελτίωση της διοίκησης, της υγιεινής της συγκοινωνίας και της εκπαίδευσης κλπ. Εντύπωση κάνει η αναφορά του στην στρατολογία προσπαθώντας να μην δημιουργήσει πανικό στο λαό, αν και ο ίδιος έχει σημειώσει εκείνες τις ημέρες στο Ημερολόγιο του. «Ησυχία αν μπορεί να το πει κανείς ησυχία».
Στο ευρύ κοινό έχει σχηματισθεί η εντύπωση ότι ο Ιωάννης Μεταξάς πήρε την απόφαση να αντιμετωπίσει την επίθεση εκ μέρους της Ιταλίας την ώρα που ο Γκράτσι του ενεχείρησε το τελεσίγραφο του Μουσολίνι, δηλαδή στην Κηφισιά στο σπίτι του στις 28 Οκτωβρίου 1940 στις 3 παρά δέκα το πρωί. Αυτή δε είναι η πιο καλή εκδοχή γιατί πολλοί άλλοι έχουν ακούσει να λέγεται ότι ούτε τότε είπε όχι γιατί το «ΟΧΙ» το είπε ο ελληνικός λαός, στις 3 το πρωί, προφανώς μέσα στα όνειρά του. Τα «ΟΧΙ» του Ιωάννη Μεταξά αριθμούν πολλά αν διαβάσει κανείς με προσοχή το Ημερολόγιό του και ξεκινούν πολύ νωρίτερα από το 1940.
Το πιο σημαντικό κείμενο για την είσοδο της Ελλάδος στον β? Π. Πόλεμο , εκεί που ο Μεταξάς ανοίγει τα μεγάλα μυστικά του, εκφωνήθηκε την 30 Οκτωβρίου 1940 προς τους Ιδιοκτήτες και αρχισυντάκτες του Αθηναϊκού τύπου. Καταλήγει με την φράση «τα Δωδεκάνησα προδικάζουν.». Αυτός είναι και ο στρατηγικός στόχος που δεν έπρεπε να κοινοποιείται λόγω Τουρκίας. Τα Δωδεκάνησα τότε ήταν υπό Ιταλική κατοχή.
Στην φράση αυτή βρίσκεται αποτυπωμένη όλη η κοινωνική του φιλοσοφία και η προσπάθεια πουκατέβαλε 15 χρόνια αργότερα, και επί 4 χρόνια, όταν την άνοιξη του 1936 (30 Απριλίου) ανέλαβε ωςεκλεγμένος Πρωθυπουργός της Ελλάδος, και στην συνέχεια ως Εθνικός Κυβερνήτης στοκαθεστώς της 4ης Αυγούστου. Στην 4ετία αυτή πέτυχε να οδηγήσει με ενότητα και ομοψυχία μιάδιχασμένη κοινωνία στην αντίσταση κατά των εισβολέων εχθρών Ιταλών και Γερμανών Ναζί, παρόλεςτις εσωτερικές αντιθέσεις διαφόρων πολιτικών προσώπων και ομάδων, επιπλέον ατόμωναντιδραστικών στην ιδέα της αντίστασης κατά των εισβολέων που όπως ο Πλαστήρας ως εξόριστοςστο Παρίσι.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διαβάζουμε το έργο που άφησε για την εποχή ο δημοσιογράφος, συγγραφέας ιστορικός και τελικά ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, που έζησε και γνώρισε πρόσωπα και πράγματα, κατέγραψε προσωπικές εμπειρίες ξεκινώντας από τους Βαλκανικούς Πολέμους που ήταν παρών, όπως και στους δύο παγκοσμίους πολέμους, με ιδιαίτερα γλαφυρή πέννα. Έτσι το βιβλίο του «Η ΔΟΞΑ ΤΟΥ 40 ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΕΛΑΓΑ», έχει ιδιαίτερη αξία ως ιστορική καταγραφή και ως εξαιρετικό λογοτεχνικό κείμενο. Στο κατάλογο περιεχομένων αυτού του βιβλίου συναντούμε τρία ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος κεφάλαια. Τα δύο αφορούν τα σημαντικά Μεγάλα Ναυτικά Συμβούλια που έλαβαν χώρα μετά την 28η Οκτωβρίου 1940, το πρώτο την 11η Νοεμβρίου 1940 και το δεύτερο την 11η και 12η Δεκεμβρίου 1940, με πλήρη καταγραφή και επί λέξει τους διαλόγους των παρόντων.
Mr. Churchill to the President of the Greek Council, General Metaxas: Italy has found threats and intimidation of no avail against you calm courage. She has therefore resorted to unprovoked aggression against your country, seeking justification for a wanton attack in baseless accusations. The way in which the Greek people, under you trusted leadership, have face the dangers and provocations of recent months has gained for Greece the admiration of the British people; the same qualities will uphold them in their present hour of trial. We will give you all the help in our power. We fight a common foe and we will share a united victory. Tηλεγράφημα του κ. Τσώρτσιλ (Αρχείο ΙΜ ΓΑΚ-Φακ 66)