Ναυτικός Όμιλος - 25.10.2005
"Ιωάννης Μεταξάς" αναφορά Ιωάννα Φωκά διέπεται από άδεια Creative Commons Αναφορά-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Unported.
Ναυτικός Όμιλος - 25.10.2005
Αξίοτιμοι Κυρίες και Κύριοι,
Ευχαριστώ για την τιμή να συμμετέχω στην εκδήλωση, τιμώντας τους ηρωικούς μαχητές του 40 και την νίκη των Συμμάχων. Αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση που μου δίνεται ευκαιρία να μιλήσω για τον Ιωάννη Μεταξά, τον παππού που δεν εγνώρισα, του οποίου όμως η πνευματική παρουσία και η ηθική κληρονομιά με συνοδεύουν και οδηγούν τα βήματά μου.
Αγαπητοί φίλοι, κάτι που πάντοτε μου δημιουργούσε απορία ήταν: Πώς η Ελλάδα, για την οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος έγραφε το 1934 ότι «... ευρίσκεται και πάλιν εις τας παραμονάς εκκρήξεως, η οποία δεν αποκλείεται να υποδυθή την μορφήν αγριωτάτου εμφυλίου πολέμου», πως αυτή η Ελλάδα ξαφνικά ξημερώθηκε την 28η Οκτωβρίου του 1940 ενωμένη, σαν ένας άνθρωπος, με μιά ψυχή, με μια απόφαση. Τι συνετέλεσε σε μια τέτοια δραματική αλλαγή; Και πως πάλι μετά το θάνατο του μεταμορφώθηκε όπως ήταν πρώτα. Τι είχε αλλάξει στο μεσοδιάστημα για την διαφορετική παρουσία και συμπεριφορά του λαού.
Ασφαλώς δεν είναι στις προθέσεις μου να υποβαθμίσω την φιλοπατρία των Ελλήνων και τον ηρωισμό των πολεμιστών, που τραγουδώντας πήραν τα όπλα και αψηφώντας όλες τις αντίξοες συνθήκες έβαψαν με το αίμα τους τα βουνά της Ηπείρου και έδωσαν την Νίκη. Όμως δεν μπορώ να πιστέψω πώς όλα αυτά έγιναν από μόνα τους. Μήπως προυπήρξε κάποιο σχέδιο που βοήθησε να ενεργοποιηθεί η συλλογικότητα και η ομοψυχία του και να αναδειχτούν τα πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα του Έλληνα; Μήπως υπήρξε «Ενσυνείδητη Ηθική Προπαρασκευή» για τον πόλεμο στην κυβερνητική πολιτική του Ιωάννη Μεταξά; Και με ποίους τρόπους εξυπηρετήθηκε αυτή η ιδέα;
Στα κείμενά του, που αντιπροσωπεύουν το πνεύμα και τις προθέσεις του, βρήκα στοιχεία που συνηγορούν στο ότι ο Μεταξάς με την αλάνθαστη διορατικότητά του, έχοντας προβλέψει τα μέλλοντα να συμβούν ήδη από το 1936, όταν όλη η Ευρώπη ανησυχούσε για την αύξηση του κομουνισμού και πολλά βιβλία και άρθρα γράφονταν για έναν επικείμενο πόλεμο, όταν ανέλαβε την εξουσία προέβη εκτός από την διπλωματική και στρατιωτική προετοιμασία σε μια σύνθετη και μεθοδική, ηθική προετοιμασία του λαού, αναγνωρίζοντας, πιστεύοντας ακράδαντα στο ότι ο Έλληνας μπορεί να κάνει θαύματα.
Όπως γνωρίζετε, ο Μεταξάς ως αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως Δεμερτζή, ανέλαβε το σχηματισμό Κυβερνήσεως την 13 Απριλίου 1936, με ψήφον εμπιστοσύνης 241 υπέρ, 16 κατά και 4 αποχές. Στις προγραμματικές του δηλώσεις είχε υπογραμμίσει ότι είχε σκοπό να επιδιώξη την επάνοδο εσωτερικής γ α λ ή ν η ς, η σ υ χ ί α ς και τ ά ξ ε ω ς , να εξασφαλίσει την χ ρ η σ τ ή, δί κ α ι η και α μ ε ρ ό λ η π τ η δ ι ο ί κ η σ η, με α υ σ τ η ρ ή και ί σ η εφαρμογή των νόμων, και την παγίωση της ο μ ό ν ο ι α ς και της ι σ ό τ η τ α ς.. Πέντε μέρες αργότερα η Βουλή διέκοψε τις εργασίες της, δίνοντάς του πεντάμηνη εξουσιοδότηση.
Σε όλους είναι γνωστά και αδιαμφισβήτητα τα κοινωνικά μέτρα, που έλαβε με Υπουργό Εργασίας τον Αριστείδη Δημητράτο, γνωστό αριστερό συνδικαλιστή, εφαρμόζοντας την πλέον φιλοεργατική πολιτική που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα, προσφέροντας ασφάλεια και αξιοπρέπεια σε κάθε εργαζόμενο άνδρα ή γυναίκα, προστατεύοντας τα παιδιά από εκμετάλλευση, φροντίζοντας την υγεία όλου του πληθυσμού. Το 1939, 1.500.000 εργαζόμενοι ήταν ήδη ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ.
Όμως ο Μεταξάς δεν αρκέσθηκε στα έργα. Το κάθε μέτρο που έπαιρνε, το ενίσχυε με την προσωπική του παρουσία στο πλευρό των εργαζομένων, με ηθική συμπαράσταση.
Δεν του αρκούσε να τον υπακούουν, ήθελε προπάντων να τον εμπιστευθούν, να πιστέψουν ότι εργάζεται για το καλό όλης της χώρας και έτσι να συμβάλουν με την ψυχή τους ο καθένας χωριστά και όλοι συλλογικά στο έργο που είχε αναλάβει.
Μιλώντας στα Χανιά, στις 7 Νοεμβρίου του 1936 λέει:
«Δεν είμεθα ημείς στρατιωτική δικτατορία, η οποία θέλει να επιβληθή δια της βίας. Δεν στηριζόμεθα ημείς εις τίποτε άλλο, παρά μόνο εις την εμπιστοσύνη του Βασιλέως και την ιδικήν σου εμπιστοσύνη, Ελληνικέ λαέ. Διότι, αν δεν έχωμεν την εμπιστοσύνην και την βοήθειάν σου, δεν ημπορούμεν να κάμωμεν τίποτε.» (Λόγοι, σελ. 102-103)
«Είναι ανάγκη ο πολίτης να δώση όλην του την δύναμιν προς το Κράτος, όχι μόνο δια την εσωτερικήν διοίκησιν, αλλά δια να ημπορέση το Κράτος αυτό να κρατήση την θέσιν του μέσα εις την Ευρώπην, η οποία είναι τόσον ταραγμένη σήμερα και της οποίας δεν ξεύρει κανείς ποίον θα είναι το μέλλον, δια να ημπορέση το Κράτος αυτό, να κρατήση την θέσιν της Ελλάδος υψηλά, κατά τρόπον που τα δίκαια του Έθνους μας να είναι πάντα σεβαστά»... «Πειθαρχημένοι θα πάμε δια να κρατήσωμε την θέσιν της Ελλάδος».
Στους 250 λόγους που εκφωνεί μέσα σε τέσσερα χρόνια, διατρέχοντας όλη την χώρα, προσπαθεί να εμψυχώσει εργάτες, αγρότες, υπαλλήλους, εμπόρους, στρατιώτες, δημοσιογράφους, καθηγητές και μαθητές, σκαπανείς και φαλλαγγίτες. Πρός όλους ομιλεί σαν πατέρας που καλεί που ενεργοποιεί τα μέλη της οικογένειάς του την ώρα του κινδύνου, επισημαίνοντας την σπουδαιότητα στη ομοψυχία και στη συλλογική προσπάθεια.
Με το στόχο στη δημιουργία ενός πνεύματος ισότητας και αλληλεγγύης των νεων και των παιδιών ίδρυσε και την Εθνική Οργάνωση της Νεολαίας, «το αγαπημένο του παιδί», όπως συνήθιζε να λέει. Στην Ε.Ο.Ν. προσπάθησε με κάθε τρόπο να εξαφανίσει τις κοινωνικές διακρίσεις, να δημιουργήσει μία κοινωνία με υπεύθυνους πολίτες ίσων κατα το μέτρο των δυνατοτήτων των, να εμφυσήσει αισιοδοξία και πίστη σε κάθε Έλληνόπουλο για αυτά που στο μέλλον θα ήθελε να φτάσει να δημιουργήσει. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα του 1936 είχε στους κόλπους της ομάδες προσφύγων και άλλων κατοίκων με διαφορετικές διαλέκτους, μνήμες και ιστορικές γνώσεις, που βρίσκονταν σε απομονωμένες περιοχές, σε χωριά χωρίς δρόμους, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς τηλέφωνα πολλές φορές, χωρίς ραδιόφωνα και τηλεοράσεις για πληροφόρηση.
Στα 130 τεύχη του περιοδικού «Νεολαία», που εκδίδεταιγια την Ε.Ο.Ν αλλα τελικα μπαινει σε κάθε σπίτι, προσπαθεί να κάνει υπερήφανο κάθε ΄Ελληνα, προβάλλοντας ιστορικές σελίδες, δίνοντας παράλληλα πρακτικές οδηγίες σε όλον τον πληθυσμό της υπαίθρου και των πόλεων για την καθημερινή ζωή και τους κινδύνους για μία πιθανή επικείμενη στρατιωτική αναμέτρηση στο έδαφος της Ελλάδος. Ενημερώνει για την αεράμυνα, και την άμυνα σε περίπτωση χημικού πολέμου, παροτρύνει για τη σιτάρκεια, την αποταμίευση και πάσης φύσεως οικονομία, εμψυχώνει, επιμορφώνει και εκπαιδεύει. Και όταν ο πόλεμος αρχίζει, οδηγεί την Κ.Υ.Α.Μ. της Νεολαίας (Κεντρική Υπηρεσία Αμύνης Μετώπου) να συμβάλει στα μέτωπα του αγώνα με κοινωνική εργασία, να στείλει γράμματα και υλική βοήθεια στους στρατιώτες και τις οικογένειές τους, στηρίζοντάς τους ηθικά, να σταθεί στα νοσοκομεία και να ξενυχτήσει δίπλα στους πληγωμένους αγωνιστές, να παρηγορήσει και να καλύψει τις ανάγκες στα σπίτια που έμειναν χωρίς τον προστάτη, να καλλιεργήσει τα κτήματα που έμειναν χωρίς τον καλλιεργητή, να αντικαταστήσει στα εργοστάσια και στις κρατικές υπηρεσίες τους απόντες. Οι ενέργειες αυτές είναι καταγεγραμμένες στο αρχείο της Ε.Ο.Ν στα Γ.Α.Κ.
Δεν είναι οι παρελάσεις το έργο της Ε.Ο.Ν, όπως συνήθως λέγεται με στόχο να διαβληθεί αυτή η τεράστια προσφορά της
Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας. Έργο ήταν η προετοιμασία της για τον ομαδικό αμυντικό σκοπό. Ναι, έκανε και παρελάσεις και εορτές στο Στάδιο και αλλού. Ναί, έπρεπε να αισθανθούν οι πάντες, φτωχοί και πλούσιοι, αλληλέγγυοι και σε αυτό βοηθούσαν οι ομαδικές εκδηλώσεις. Οι παρελάσεις όπως όλες οι ομαδικές εκδηλώσεις, όπως οι δημοτικοί χοροί, συντείνουν σε αυτό που ονομάζεται ομαδικό πνεύμα. Και ο πρώτος στόχος ήταν αυτός . Η διάλυση του σώματος των προσκόπων έχει τον ίδιο παρονομαστή. Έπρεπε να υπάρχει μόνο μια οργάνωση για να σταματήσει το εμείς και το εσείς και να ισχύει το εμείς όλοι μαζί, προς μία κατεύθυνση, με τον ίδιο σκοπό, και με εθελοντική προσφορά για το κοινό καλό. Δεν είχε ανάγκη από Πραιτωριανούς ο Μεταξάς, δεν ήταν Ρωμαίος αυτοκράτωρ, ήταν Έλληνας ευπατρίδης, είχε ελπίδα και όραμα να δεί την Ελλάδα ενωμένη να εργάζεται και να προοδεύει, και το ομαδικό πνεύμα να κυριαρχεί καταπολεμώντας τον ατομικισμό που χαρακτηρίζει την φυλή. Τους προτρέπει:
«Πρέπει να βάλετε ένα κανόνα στη ζωή σας . Αγωνίζεσθε ο καθένας και η καθεμία σας δια τον βίον σας, την οικογένειά σας και την ευημερίαν του σπιτιού σας, δια τας ατομικάς σας ανάγκας. Μην περιοριστείτε εκεί. Να βάλετε ένα ποσοστό χρόνου και προσπάθειας δια να εργασθή ο καθένας και η καθεμία σας δια το σύνολον του Έθνους»
(«Νεολαία » 12 Οκτωβρίου 1940).
Η ΕΟΝ θα δημιουργήσει αργότερα τον Μάρτιο του 1941 και δικό της ραδιοφωνικό σταθμό, όταν πια ο Μεταξάς δεν βρίσκεται στη ζωή με εμβέλεια στις πέντε ηπείρους. Ο Ιωάννης Μεταξάς έδωσε στην Νεολαία όλη του την ψυχή, γιατί μέσα από αυτήν οραματίστηκε το μέλλον της Ελλάδας. Στην Νεολαία άφησε και την Βιβλιοθήκη του, όταν τον Μάιο του 1940 συνέταξε την διαθήκη του.
Στις 2 Ιουνίου 1940, μοιάζει ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα: Σε λόγο που εκφωνεί λέει:
«Μέσα εις το πλαίσιον της ΕΟΝ επραγματοποιήσαμε την ισότητα όλων των Ελλήνων και όλων των Ελληνίδων»... «Και το παιδί του πλουσίου και το εργαζόμενο παιδί, φορούν την ίδιαν στολή και είναι μαζί πλάι πλάι και αξίζουν το ίδιο, κι όποιος από τους δύο είναι ο ικανώτερος αυτός θα πάει μπροστά».
Στις 26 Οκτωβρίου 1940, εν γνώσει του ότι ο πόλεμος αρχίζει από ώρα σε ώρα, καλεί την Νεολαία.
«Σήκω επάνω ελληνική Νεολαία, δεν υπάρχει δια σε άλλη πραγματικότης παρά η Ελληνική Πατρίς.» Και ενώ ο πόλεμος μαίνεται, στις 7 Νοεμβρίου 1940 και πάλι ο Μεταξάς εμψυχώνει τα παιδιά του, σαν να μην υπάρχει ο πόλεμος. (Λόγοι σελ. 369)
«Παιδιά μου, Είμαστε τώρα 1.250.000 αγωνισταί κάτω από τις γαλανόλευκες Σημαίες του Ελληνικού Φαλαγγιτισμού, μέσα σε μία ιερή και αδιάσπαστη ένωση, για να πραγματοποιήσουμε με θυσίες και κόπους και με μόχθο και με ενθουσιασμό, αλληλέγγυα όλα τα παιδιά της Ελλάδος, χωρίς καμμία απολύτως διάκρισι, την Αναγέννηση της Πατρίδος».
Συνεχίζοντας καλεί σε πνευματική επιστράτευση και εγρήγορση και τους καθηγητές των Ανωτάτων Σχολών στις 11 Νοεμβρίου, όπως προηγουμένως είχε καλέσει και έχει μιλήσει στους δημοσιογράφους φανερώνοντας όλα όσα δεν μπορούσε να ανακοινώσει όλα αυτά τα χρόνια της προετοιμασίας του αγώνα για να μην δημιουργηθεί άκαιρα ηττοπάθεια διχογνωμία, διχόνοια, αμφιθυμία. Είναι το πνεύμα που θέλει να στηρίξει και να οδηγήσει με αίσθημα ασφάλειας την ηθική υποστήριξη που κρίνει πρωταρχική.
«Έρχομαι εδώ υπό την διπλήν μου ιδιότητα και ως Κυβερνήτου υπευθύνου των τυχών της χώρας ταύτης εις την κρίσιμον στιγμήν, αλλά και ως ανθρώπου, ο οποίος ανεγνώρισα καθ' όλον τον βίον μου την υπεροχήν του πνεύματος επί της ύλης και την αξίαν, την οποίαν έχει το πνεύμα επί της τύχης των ανθρωπίνων πραγμάτων».
Η ηθική προπαρασκευή απασχόλησε τον Κυβερνήτη όσο και η διπλωματική και η στρατιωτική προετοιμασία της Ελλάδος. Η ηθική προπαρασκευή του λαού, που πήγαζε από την πίστη του στην υπεροχή του πνεύματος επί της ύλης και την βεβαιότητά του ότι ο Έλληνας είναι κατ' εξοχήν πνευματικός λαός, αναπτέρωσε τις δυνατότητες όλων των Ελλήνων και δημιούργησε τη Νίκη. Την ημέρα της εορτής του, στις 7 Ιανουαρίου 1941, απευθυνόμενος προς τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, καταλήγει με την ικανοποιηση ότι ο κοινός τους στόχος επετεύχθη.
«Σας ευχαριστώ προ πάντων δια την πιστήν σας συνεργασίαν, δοθείσα εν μέσω κόπων και κινδύνων, άνευ ουδεμίας ιδιοτέλειας και ουδενός εγωισμού... δια να φέρωμεν την Ελλάδα εις τον φυσικόν της δρόμον. Ημείς δεν δημιουργήσαμεν τας ηθικάς δυνάμεις τας οποίας αναπτύσσει σήμερον ο Ελληνισμός. Αυταί ήσαν μέσα του, αλλά ήταν εν μέρει εις λήθαργον, εκοιμώντο. Εμείς τας αφυπνίσαμε, τας συντονίσαμε και τας ωθήσαμε προς τα εμπρός. Επομένως το έργο το ιδικόν μας ήτο μέχρι εκεί. Το θαύμα το οποίο επιτελείται είναι έργο του Ελληνικού Λαού ».
Όμοιο χαιρετισμό απηύθυνε ο Ιωάννης Μεταξάς προς τας Ενόπλους Δυνάμεις, την 1η Ιανουαρίου 1941. Ήταν ο τελευταίος γιατί πριν κλείσει ο μήνας είχε φύγει από τη ζωή. Έφυγε με την ικανοποίηση ότι η Ελλάδα ήταν πλέον ενωμένη και όχι διχασμένη όπως την είχε ζήσει στο μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του.
« Ηρωικοί μαχηταί του Στρατού της ξηράς, του στρατού της θαλάσσης, του στρατού του αέρος, Αρχηγοί, Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί, Στρατιώται, Ναύται και Σμηνίται, αι Χριστιανικαί εορταί μας και ο Νέος Χρόνος σας ευρίσκουν με τα όπλα εις τα χέρια, αγωνιζομένους τραχύτατον αγώνα προς υπεράσπισιν της Πατρίδος. Αγώνα σκληρόν, αλλά γεμάτον συγχρόνως από Δόξαν και Νίκας.
Ολόκληρος ο Ελλληνικός Λαός στρέφει με θαυμασμόν και υπερηφάνειαν τα μάτια του επάνω σας. Είσθε η εκδήλωση της ισχύος του ΄Εθνους και οι υπερασπισταί της υπάρξεώς του. Δεν υπάρχει κανείς εις την Ελλάδα που να μην σας συλλογίζεται διαρκώς, κάθε στιγμήν και ημέραν και νύχτα. Οι πατέρες σας, αι μητέραι σας, αι γυναίκες σας, τα παιδιά σας, τα αδέλφια σας, οι συγγενείς σας, οι φίλοι σας, όλοι και όλες σας παραστέκουν και δέονται εις τον Θεόν δια εσάς.
Υπερήφανοι δια τα ηρωικά σας κατορθώματα δια τας νίκας σας, δια το δοξασμένον τέλος εκείνων που έπεσαν εις το πεδίον της μάχης δια να ζήσουν αθάνατοι εις την μνήμη του Έθνους ».
Ευχαριστώ για την τιμή να συμμετέχω στην εκδήλωση, τιμώντας τους ηρωικούς μαχητές του 40 και την νίκη των Συμμάχων. Αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση που μου δίνεται ευκαιρία να μιλήσω για τον Ιωάννη Μεταξά, τον παππού που δεν εγνώρισα, του οποίου όμως η πνευματική παρουσία και η ηθική κληρονομιά με συνοδεύουν και οδηγούν τα βήματά μου.
Αγαπητοί φίλοι, κάτι που πάντοτε μου δημιουργούσε απορία ήταν: Πώς η Ελλάδα, για την οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος έγραφε το 1934 ότι «... ευρίσκεται και πάλιν εις τας παραμονάς εκκρήξεως, η οποία δεν αποκλείεται να υποδυθή την μορφήν αγριωτάτου εμφυλίου πολέμου», πως αυτή η Ελλάδα ξαφνικά ξημερώθηκε την 28η Οκτωβρίου του 1940 ενωμένη, σαν ένας άνθρωπος, με μιά ψυχή, με μια απόφαση. Τι συνετέλεσε σε μια τέτοια δραματική αλλαγή; Και πως πάλι μετά το θάνατο του μεταμορφώθηκε όπως ήταν πρώτα. Τι είχε αλλάξει στο μεσοδιάστημα για την διαφορετική παρουσία και συμπεριφορά του λαού.
Ασφαλώς δεν είναι στις προθέσεις μου να υποβαθμίσω την φιλοπατρία των Ελλήνων και τον ηρωισμό των πολεμιστών, που τραγουδώντας πήραν τα όπλα και αψηφώντας όλες τις αντίξοες συνθήκες έβαψαν με το αίμα τους τα βουνά της Ηπείρου και έδωσαν την Νίκη. Όμως δεν μπορώ να πιστέψω πώς όλα αυτά έγιναν από μόνα τους. Μήπως προυπήρξε κάποιο σχέδιο που βοήθησε να ενεργοποιηθεί η συλλογικότητα και η ομοψυχία του και να αναδειχτούν τα πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα του Έλληνα; Μήπως υπήρξε «Ενσυνείδητη Ηθική Προπαρασκευή» για τον πόλεμο στην κυβερνητική πολιτική του Ιωάννη Μεταξά; Και με ποίους τρόπους εξυπηρετήθηκε αυτή η ιδέα;
Στα κείμενά του, που αντιπροσωπεύουν το πνεύμα και τις προθέσεις του, βρήκα στοιχεία που συνηγορούν στο ότι ο Μεταξάς με την αλάνθαστη διορατικότητά του, έχοντας προβλέψει τα μέλλοντα να συμβούν ήδη από το 1936, όταν όλη η Ευρώπη ανησυχούσε για την αύξηση του κομουνισμού και πολλά βιβλία και άρθρα γράφονταν για έναν επικείμενο πόλεμο, όταν ανέλαβε την εξουσία προέβη εκτός από την διπλωματική και στρατιωτική προετοιμασία σε μια σύνθετη και μεθοδική, ηθική προετοιμασία του λαού, αναγνωρίζοντας, πιστεύοντας ακράδαντα στο ότι ο Έλληνας μπορεί να κάνει θαύματα.
Όπως γνωρίζετε, ο Μεταξάς ως αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως Δεμερτζή, ανέλαβε το σχηματισμό Κυβερνήσεως την 13 Απριλίου 1936, με ψήφον εμπιστοσύνης 241 υπέρ, 16 κατά και 4 αποχές. Στις προγραμματικές του δηλώσεις είχε υπογραμμίσει ότι είχε σκοπό να επιδιώξη την επάνοδο εσωτερικής γ α λ ή ν η ς, η σ υ χ ί α ς και τ ά ξ ε ω ς , να εξασφαλίσει την χ ρ η σ τ ή, δί κ α ι η και α μ ε ρ ό λ η π τ η δ ι ο ί κ η σ η, με α υ σ τ η ρ ή και ί σ η εφαρμογή των νόμων, και την παγίωση της ο μ ό ν ο ι α ς και της ι σ ό τ η τ α ς.. Πέντε μέρες αργότερα η Βουλή διέκοψε τις εργασίες της, δίνοντάς του πεντάμηνη εξουσιοδότηση.
Σε όλους είναι γνωστά και αδιαμφισβήτητα τα κοινωνικά μέτρα, που έλαβε με Υπουργό Εργασίας τον Αριστείδη Δημητράτο, γνωστό αριστερό συνδικαλιστή, εφαρμόζοντας την πλέον φιλοεργατική πολιτική που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα, προσφέροντας ασφάλεια και αξιοπρέπεια σε κάθε εργαζόμενο άνδρα ή γυναίκα, προστατεύοντας τα παιδιά από εκμετάλλευση, φροντίζοντας την υγεία όλου του πληθυσμού. Το 1939, 1.500.000 εργαζόμενοι ήταν ήδη ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ.
Όμως ο Μεταξάς δεν αρκέσθηκε στα έργα. Το κάθε μέτρο που έπαιρνε, το ενίσχυε με την προσωπική του παρουσία στο πλευρό των εργαζομένων, με ηθική συμπαράσταση.
Δεν του αρκούσε να τον υπακούουν, ήθελε προπάντων να τον εμπιστευθούν, να πιστέψουν ότι εργάζεται για το καλό όλης της χώρας και έτσι να συμβάλουν με την ψυχή τους ο καθένας χωριστά και όλοι συλλογικά στο έργο που είχε αναλάβει.
Μιλώντας στα Χανιά, στις 7 Νοεμβρίου του 1936 λέει:
«Δεν είμεθα ημείς στρατιωτική δικτατορία, η οποία θέλει να επιβληθή δια της βίας. Δεν στηριζόμεθα ημείς εις τίποτε άλλο, παρά μόνο εις την εμπιστοσύνη του Βασιλέως και την ιδικήν σου εμπιστοσύνη, Ελληνικέ λαέ. Διότι, αν δεν έχωμεν την εμπιστοσύνην και την βοήθειάν σου, δεν ημπορούμεν να κάμωμεν τίποτε.» (Λόγοι, σελ. 102-103)
«Είναι ανάγκη ο πολίτης να δώση όλην του την δύναμιν προς το Κράτος, όχι μόνο δια την εσωτερικήν διοίκησιν, αλλά δια να ημπορέση το Κράτος αυτό να κρατήση την θέσιν του μέσα εις την Ευρώπην, η οποία είναι τόσον ταραγμένη σήμερα και της οποίας δεν ξεύρει κανείς ποίον θα είναι το μέλλον, δια να ημπορέση το Κράτος αυτό, να κρατήση την θέσιν της Ελλάδος υψηλά, κατά τρόπον που τα δίκαια του Έθνους μας να είναι πάντα σεβαστά»... «Πειθαρχημένοι θα πάμε δια να κρατήσωμε την θέσιν της Ελλάδος».
Στους 250 λόγους που εκφωνεί μέσα σε τέσσερα χρόνια, διατρέχοντας όλη την χώρα, προσπαθεί να εμψυχώσει εργάτες, αγρότες, υπαλλήλους, εμπόρους, στρατιώτες, δημοσιογράφους, καθηγητές και μαθητές, σκαπανείς και φαλλαγγίτες. Πρός όλους ομιλεί σαν πατέρας που καλεί που ενεργοποιεί τα μέλη της οικογένειάς του την ώρα του κινδύνου, επισημαίνοντας την σπουδαιότητα στη ομοψυχία και στη συλλογική προσπάθεια.
Με το στόχο στη δημιουργία ενός πνεύματος ισότητας και αλληλεγγύης των νεων και των παιδιών ίδρυσε και την Εθνική Οργάνωση της Νεολαίας, «το αγαπημένο του παιδί», όπως συνήθιζε να λέει. Στην Ε.Ο.Ν. προσπάθησε με κάθε τρόπο να εξαφανίσει τις κοινωνικές διακρίσεις, να δημιουργήσει μία κοινωνία με υπεύθυνους πολίτες ίσων κατα το μέτρο των δυνατοτήτων των, να εμφυσήσει αισιοδοξία και πίστη σε κάθε Έλληνόπουλο για αυτά που στο μέλλον θα ήθελε να φτάσει να δημιουργήσει. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα του 1936 είχε στους κόλπους της ομάδες προσφύγων και άλλων κατοίκων με διαφορετικές διαλέκτους, μνήμες και ιστορικές γνώσεις, που βρίσκονταν σε απομονωμένες περιοχές, σε χωριά χωρίς δρόμους, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς τηλέφωνα πολλές φορές, χωρίς ραδιόφωνα και τηλεοράσεις για πληροφόρηση.
Στα 130 τεύχη του περιοδικού «Νεολαία», που εκδίδεταιγια την Ε.Ο.Ν αλλα τελικα μπαινει σε κάθε σπίτι, προσπαθεί να κάνει υπερήφανο κάθε ΄Ελληνα, προβάλλοντας ιστορικές σελίδες, δίνοντας παράλληλα πρακτικές οδηγίες σε όλον τον πληθυσμό της υπαίθρου και των πόλεων για την καθημερινή ζωή και τους κινδύνους για μία πιθανή επικείμενη στρατιωτική αναμέτρηση στο έδαφος της Ελλάδος. Ενημερώνει για την αεράμυνα, και την άμυνα σε περίπτωση χημικού πολέμου, παροτρύνει για τη σιτάρκεια, την αποταμίευση και πάσης φύσεως οικονομία, εμψυχώνει, επιμορφώνει και εκπαιδεύει. Και όταν ο πόλεμος αρχίζει, οδηγεί την Κ.Υ.Α.Μ. της Νεολαίας (Κεντρική Υπηρεσία Αμύνης Μετώπου) να συμβάλει στα μέτωπα του αγώνα με κοινωνική εργασία, να στείλει γράμματα και υλική βοήθεια στους στρατιώτες και τις οικογένειές τους, στηρίζοντάς τους ηθικά, να σταθεί στα νοσοκομεία και να ξενυχτήσει δίπλα στους πληγωμένους αγωνιστές, να παρηγορήσει και να καλύψει τις ανάγκες στα σπίτια που έμειναν χωρίς τον προστάτη, να καλλιεργήσει τα κτήματα που έμειναν χωρίς τον καλλιεργητή, να αντικαταστήσει στα εργοστάσια και στις κρατικές υπηρεσίες τους απόντες. Οι ενέργειες αυτές είναι καταγεγραμμένες στο αρχείο της Ε.Ο.Ν στα Γ.Α.Κ.
Δεν είναι οι παρελάσεις το έργο της Ε.Ο.Ν, όπως συνήθως λέγεται με στόχο να διαβληθεί αυτή η τεράστια προσφορά της
Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας. Έργο ήταν η προετοιμασία της για τον ομαδικό αμυντικό σκοπό. Ναι, έκανε και παρελάσεις και εορτές στο Στάδιο και αλλού. Ναί, έπρεπε να αισθανθούν οι πάντες, φτωχοί και πλούσιοι, αλληλέγγυοι και σε αυτό βοηθούσαν οι ομαδικές εκδηλώσεις. Οι παρελάσεις όπως όλες οι ομαδικές εκδηλώσεις, όπως οι δημοτικοί χοροί, συντείνουν σε αυτό που ονομάζεται ομαδικό πνεύμα. Και ο πρώτος στόχος ήταν αυτός . Η διάλυση του σώματος των προσκόπων έχει τον ίδιο παρονομαστή. Έπρεπε να υπάρχει μόνο μια οργάνωση για να σταματήσει το εμείς και το εσείς και να ισχύει το εμείς όλοι μαζί, προς μία κατεύθυνση, με τον ίδιο σκοπό, και με εθελοντική προσφορά για το κοινό καλό. Δεν είχε ανάγκη από Πραιτωριανούς ο Μεταξάς, δεν ήταν Ρωμαίος αυτοκράτωρ, ήταν Έλληνας ευπατρίδης, είχε ελπίδα και όραμα να δεί την Ελλάδα ενωμένη να εργάζεται και να προοδεύει, και το ομαδικό πνεύμα να κυριαρχεί καταπολεμώντας τον ατομικισμό που χαρακτηρίζει την φυλή. Τους προτρέπει:
«Πρέπει να βάλετε ένα κανόνα στη ζωή σας . Αγωνίζεσθε ο καθένας και η καθεμία σας δια τον βίον σας, την οικογένειά σας και την ευημερίαν του σπιτιού σας, δια τας ατομικάς σας ανάγκας. Μην περιοριστείτε εκεί. Να βάλετε ένα ποσοστό χρόνου και προσπάθειας δια να εργασθή ο καθένας και η καθεμία σας δια το σύνολον του Έθνους»
(«Νεολαία » 12 Οκτωβρίου 1940).
Η ΕΟΝ θα δημιουργήσει αργότερα τον Μάρτιο του 1941 και δικό της ραδιοφωνικό σταθμό, όταν πια ο Μεταξάς δεν βρίσκεται στη ζωή με εμβέλεια στις πέντε ηπείρους. Ο Ιωάννης Μεταξάς έδωσε στην Νεολαία όλη του την ψυχή, γιατί μέσα από αυτήν οραματίστηκε το μέλλον της Ελλάδας. Στην Νεολαία άφησε και την Βιβλιοθήκη του, όταν τον Μάιο του 1940 συνέταξε την διαθήκη του.
Στις 2 Ιουνίου 1940, μοιάζει ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα: Σε λόγο που εκφωνεί λέει:
«Μέσα εις το πλαίσιον της ΕΟΝ επραγματοποιήσαμε την ισότητα όλων των Ελλήνων και όλων των Ελληνίδων»... «Και το παιδί του πλουσίου και το εργαζόμενο παιδί, φορούν την ίδιαν στολή και είναι μαζί πλάι πλάι και αξίζουν το ίδιο, κι όποιος από τους δύο είναι ο ικανώτερος αυτός θα πάει μπροστά».
Στις 26 Οκτωβρίου 1940, εν γνώσει του ότι ο πόλεμος αρχίζει από ώρα σε ώρα, καλεί την Νεολαία.
«Σήκω επάνω ελληνική Νεολαία, δεν υπάρχει δια σε άλλη πραγματικότης παρά η Ελληνική Πατρίς.» Και ενώ ο πόλεμος μαίνεται, στις 7 Νοεμβρίου 1940 και πάλι ο Μεταξάς εμψυχώνει τα παιδιά του, σαν να μην υπάρχει ο πόλεμος. (Λόγοι σελ. 369)
«Παιδιά μου, Είμαστε τώρα 1.250.000 αγωνισταί κάτω από τις γαλανόλευκες Σημαίες του Ελληνικού Φαλαγγιτισμού, μέσα σε μία ιερή και αδιάσπαστη ένωση, για να πραγματοποιήσουμε με θυσίες και κόπους και με μόχθο και με ενθουσιασμό, αλληλέγγυα όλα τα παιδιά της Ελλάδος, χωρίς καμμία απολύτως διάκρισι, την Αναγέννηση της Πατρίδος».
Συνεχίζοντας καλεί σε πνευματική επιστράτευση και εγρήγορση και τους καθηγητές των Ανωτάτων Σχολών στις 11 Νοεμβρίου, όπως προηγουμένως είχε καλέσει και έχει μιλήσει στους δημοσιογράφους φανερώνοντας όλα όσα δεν μπορούσε να ανακοινώσει όλα αυτά τα χρόνια της προετοιμασίας του αγώνα για να μην δημιουργηθεί άκαιρα ηττοπάθεια διχογνωμία, διχόνοια, αμφιθυμία. Είναι το πνεύμα που θέλει να στηρίξει και να οδηγήσει με αίσθημα ασφάλειας την ηθική υποστήριξη που κρίνει πρωταρχική.
«Έρχομαι εδώ υπό την διπλήν μου ιδιότητα και ως Κυβερνήτου υπευθύνου των τυχών της χώρας ταύτης εις την κρίσιμον στιγμήν, αλλά και ως ανθρώπου, ο οποίος ανεγνώρισα καθ' όλον τον βίον μου την υπεροχήν του πνεύματος επί της ύλης και την αξίαν, την οποίαν έχει το πνεύμα επί της τύχης των ανθρωπίνων πραγμάτων».
Η ηθική προπαρασκευή απασχόλησε τον Κυβερνήτη όσο και η διπλωματική και η στρατιωτική προετοιμασία της Ελλάδος. Η ηθική προπαρασκευή του λαού, που πήγαζε από την πίστη του στην υπεροχή του πνεύματος επί της ύλης και την βεβαιότητά του ότι ο Έλληνας είναι κατ' εξοχήν πνευματικός λαός, αναπτέρωσε τις δυνατότητες όλων των Ελλήνων και δημιούργησε τη Νίκη. Την ημέρα της εορτής του, στις 7 Ιανουαρίου 1941, απευθυνόμενος προς τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, καταλήγει με την ικανοποιηση ότι ο κοινός τους στόχος επετεύχθη.
«Σας ευχαριστώ προ πάντων δια την πιστήν σας συνεργασίαν, δοθείσα εν μέσω κόπων και κινδύνων, άνευ ουδεμίας ιδιοτέλειας και ουδενός εγωισμού... δια να φέρωμεν την Ελλάδα εις τον φυσικόν της δρόμον. Ημείς δεν δημιουργήσαμεν τας ηθικάς δυνάμεις τας οποίας αναπτύσσει σήμερον ο Ελληνισμός. Αυταί ήσαν μέσα του, αλλά ήταν εν μέρει εις λήθαργον, εκοιμώντο. Εμείς τας αφυπνίσαμε, τας συντονίσαμε και τας ωθήσαμε προς τα εμπρός. Επομένως το έργο το ιδικόν μας ήτο μέχρι εκεί. Το θαύμα το οποίο επιτελείται είναι έργο του Ελληνικού Λαού ».
Όμοιο χαιρετισμό απηύθυνε ο Ιωάννης Μεταξάς προς τας Ενόπλους Δυνάμεις, την 1η Ιανουαρίου 1941. Ήταν ο τελευταίος γιατί πριν κλείσει ο μήνας είχε φύγει από τη ζωή. Έφυγε με την ικανοποίηση ότι η Ελλάδα ήταν πλέον ενωμένη και όχι διχασμένη όπως την είχε ζήσει στο μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του.
« Ηρωικοί μαχηταί του Στρατού της ξηράς, του στρατού της θαλάσσης, του στρατού του αέρος, Αρχηγοί, Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί, Στρατιώται, Ναύται και Σμηνίται, αι Χριστιανικαί εορταί μας και ο Νέος Χρόνος σας ευρίσκουν με τα όπλα εις τα χέρια, αγωνιζομένους τραχύτατον αγώνα προς υπεράσπισιν της Πατρίδος. Αγώνα σκληρόν, αλλά γεμάτον συγχρόνως από Δόξαν και Νίκας.
Ολόκληρος ο Ελλληνικός Λαός στρέφει με θαυμασμόν και υπερηφάνειαν τα μάτια του επάνω σας. Είσθε η εκδήλωση της ισχύος του ΄Εθνους και οι υπερασπισταί της υπάρξεώς του. Δεν υπάρχει κανείς εις την Ελλάδα που να μην σας συλλογίζεται διαρκώς, κάθε στιγμήν και ημέραν και νύχτα. Οι πατέρες σας, αι μητέραι σας, αι γυναίκες σας, τα παιδιά σας, τα αδέλφια σας, οι συγγενείς σας, οι φίλοι σας, όλοι και όλες σας παραστέκουν και δέονται εις τον Θεόν δια εσάς.
Υπερήφανοι δια τα ηρωικά σας κατορθώματα δια τας νίκας σας, δια το δοξασμένον τέλος εκείνων που έπεσαν εις το πεδίον της μάχης δια να ζήσουν αθάνατοι εις την μνήμη του Έθνους ».
Η ηθική προπαρασκευή των Ελλήνων για τον Πόλεμον
ΟΜΙΛΙΑ της Ιωάννας Φωκά στο ΝΑΥΤΙΚΟ ΟΜΙΛΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 25.10.2005
ΟΜΙΛΙΑ της Ιωάννας Φωκά στο ΝΑΥΤΙΚΟ ΟΜΙΛΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 25.10.2005
Copyright © 2009 by Ioanna Phoca